Birisine “paslanmaz çelik manyetik midir?” diye sorarsanız, muhtemelen çok çeşitli yanıtlar alırsınız. Bazı insanlar paslanmaz çeliğin tamamen manyetik olmayan bir malzeme olduğuna inanmaktadır. Diğerleri ise paslanmaz çeliğin demir içerdiği için manyetik olması gerektiğine inanır.
Peki, mıknatıslar paslanmaz çelik üzerinde çalışır mı? Hem evet hem hayır. Hayattaki çoğu şey gibi, cevap da gri bölgede, o karanlık ikisinin arasında yatmaktadır. Gerçek şu ki, her biri manyetik ve manyetik olmayan varyantlara sahip birçok paslanmaz çelik alaşım türü vardır. Manyetizma ile korozyon direnci arasında bir korelasyon yoktur.
Bir paslanmaz çelik parçasının manyetik olup olmadığını çoğunlukla kimyasal bileşimini gözlemleyerek belirleyebiliriz.
Alaşımlandığında, ferrit ve demir kristal yapısı paslanmaz çeliğe manyetik özellikler kazandırır. Yüksek östenit seviyeleri ferritleri dengeleyerek bu paslanmaz çelik alaşımlarını manyetik olmayan hale getirir. Ve bu durumlarda bile, manyetik olmayan kaliteler üzerinde çalışıldığında (yani büküldüğünde, derin çekildiğinde veya bir tüp haline getirildiğinde) manyetik hale gelebilir.
Diğer paslanmaz çelik alaşımları da şekillendirildikten veya ısıl işleme tabi tutulduktan sonra kısmi manyetizma kazanırlar.
Bir de korozyona karşı oldukça dirençli olan ve manyetik alan taşıyan paslanmaz çelikler kategorisi vardır (420 ve 430 kaliteler gibi). Tersi de geçerlidir. Bazıları korozyona dayanıklıdır ancak manyetik değildir (316 gibi).
Gereksinimlerinize bağlı olarak, bazı paslanmaz çelik türleri belirli uygulamalar için diğerlerinden daha uygundur.
Paslanmaz Çelik Nedir?
Paslanmaz çelik demir, krom, silikon, karbon, nitrojen ve manganezden oluşan bir metal alaşımıdır. Öncelikle kararmaya karşı direnci ve belirli uygulamalar için önemli bir husus olan mükemmel korozyon direnci ile bilinir. Söz konusu alaşımın ‘paslanmaz’ olarak tanınabilmesi için en az %10,5 krom ve en fazla %1,2 karbon içermesi gerekir.
İç bileşimlerine göre paslanmaz çelikleri beş farklı kategoriye ayırabiliriz:
- Östenitik paslanmaz çelikler
- Ferritik paslanmaz çelikler
- Martensitik paslanmaz çelikler
- Dubleks paslanmaz çelikler
- Çökelme ile sertleştirilmiş çelikler
Paslanmaz Çelik Manyetizması İçin Kriterler
Paslanmaz Çelik Manyetik midir? sorusunu cevaplayabilmek için paslanmaz çelik kaliteleri, bu duruma katkıda bulunan bir faktör olduğunu unutmamak gerekir. Ancak genel olarak paslanmaz çelik alaşımlarının manyetik olması için aşağıdaki gereksinimleri karşılamaları gerekir:
Alaşım demir (Fe) içermelidir.
Paslanmaz çelik alaşımının kristal yapısı martensitik veya ferritik bir yapıda düzenlenmelidir.
Her şeyden önce, paslanmaz çelikler bir çelik türü olduğundan, kimyasal bileşimlerinde demir içermelidirler. Bu da paslanmaz çeliği manyetik yapar.
İkinci gereklilik ise paslanmaz çeliğin kristal yapısının ferrit veya martenzit yapıda düzenlenmiş olmasıdır. Eğer bir paslanmaz çelik çoğunlukla östenit yapıdan oluşuyorsa, o zaman manyetik olmayacaktır.
Daha önce de belirttiğimiz gibi, korozyon direncinin manyetizma üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Paslanmaz çeliklerde korozyon direnci krom (ve bazen molibden) konsantrasyonuna bağlıdır. Her birinden ne kadar fazla olursa, korozyon direnci o kadar iyi olur.
Hangi Paslanmaz Çelik Türleri Manyetiktir?
Paslanmaz Çelik Manyetik midir? sorusunun bir diğer ayağı ise türler; tüm paslanmaz çelikler aynı değildir. Aşağıda paslanmaz çelik türlerini birbirinden ayıran ana aile özellikleri yer almaktadır:
Östenitik Paslanmaz Çelikler
Bu, en yaygın kullanılan paslanmaz çelik ailesidir. Çoğu östenitik paslanmaz çelik, östenitin daha fazla bulunması nedeniyle manyetik değildir. Her ne kadar 304 ve 316 paslanmaz çelik gibi paslanmaz çelik kalitelerinin kimyasal bileşimlerinde yüksek miktarda demir bulunsa da, östenit onları ferromanyetik olmayan hale getirir.
Özel ısıl işlem veya iş sertleştirmesi ile, bu daldaki bazı östenitik paslanmaz çelik alaşımlarını kısmen manyetik hale getirebilirsiniz, çünkü bu işlem altta yatan kristal yapıyı değiştirerek bazı yerlerde ferrit oluşturur.
Ferritik Paslanmaz Çelikler
En uygun maliyetli paslanmaz çelik ailesi. Ferritik paslanmaz çelikler, alaşımın büyük ferrit bileşimi nedeniyle manyetik özelliklere sahiptir.
Ferrit, demir ve diğer elementlerin bir bileşiğidir. Ferritik kristal yapının demir ile birleşimi ferritik paslanmaz çelikleri (400 serisi gibi) manyetik hale getirir.
Bununla birlikte, bu ferritik paslanmaz çeliğin bazı çeşitleri zayıf bir manyetik çekim sergiler.
Dubleks Paslanmaz Çelikler
Daha yüksek korozyon direnci, kolay imalat ve nikel (kaliteleri manyetik olmayan hale getirmek için kullanılan bir element) içermemesi nedeniyle fiyat tasarrufu arasında güzel bir denge sunan en yeni paslanmaz çelik alaşımlarından biridir.
Dublex paslanmaz çelik içindeki östenitik ve ferritik kristallerin karışımı manyetik çekimlerine katkıda bulunur; önemli miktarda ferrit (manyetik olan) de önemlidir. Piyasadaki en iyi bilinen Dublex kalitesi 2205’tir.
Çökelme Sertleşmesi ve Martensitik Paslanmaz Çelikler
Sertleştirilmiş kenar (kesme) uygulamaları için kullanılır. Malzeme sertleştikten sonra manyetik hale gelir.
Tersine, birçok martensitik paslanmaz çelik doğuştan manyetiktir. Buna 410, 420 ve 440 gibi yaygın kaliteler dahildir. Martensitik paslanmaz çeliklerin benzersiz kristal yapısı, demir mevcutsa ferromanyetik olabilir. Paslanmaz çelik bir çelik türü olduğundan, bileşiminde bol miktarda demir bulunur – martensitik paslanmaz çeliğin manyetik olmasının birincil nedeni budur.
| Kalite Grubu | Manyetik Tepki | Çalışma Sertleşme Oranı | Korozyon Dayanımı | Sertleştirilebilirlik | Süneklik | Yüksek Sıcaklık Direnci | Düşük Sıcaklık Direnci | Kaynaklanabilirlik |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Östenitik | Genellikle hayır | Çok Yüksek | Yüksek | Soğuk iş | Çok Yüksek | Çok Yüksek | Çok Yüksek | Çok Yüksek |
| Dubleks | Evet | Orta | Çok Yüksek | Hayır | Orta | Düşük | Orta | Yüksek |
| Ferritik | Evet | Orta | Orta | Hayır | Orta | Yüksek | Düşük | Düşük |
| Martensitik | Evet | Orta | Orta | Su Verme ve Temperleme | Düşük | Düşük | Düşük | Düşük |
| Çökelme Sertleşmesi | Evet | Orta | Orta | Yaş Sertleştirmesi | Orta | Düşük | Düşük | Yüksek |
Çelik Manyetizması Nasıl Çalışır?
Paslanmaz Çelik Manyetik midir? sorusunu (şimdilik buraya kadar) aklınızda belirli bir cevaba kavuşturduğumuzu düşünüyoruz. Peki çeliklerde manyetizma nasıl işler?
Manyetizma öncelikle demir de dahil olmak üzere bazı metal elementlerin atomlarındaki elektronların düzensiz dağılımından kaynaklanır. Söz konusu atom içinde bir kayma meydana gelir ve elektronların düzensiz dönüşünün bir yan ürünü olan manyetik dipoller yaratır.
Hangi Paslanmaz Çelik Türleri Manyetiktir?
Ferritik, dubleks, martensitik ve çökelme sertleşmesi ailelerinin tümü manyetiktir.
Hangi Paslanmaz Çelik Türleri Manyetik Değildir?
Aşağıdaki paslanmaz çelik alaşımları manyetik özelliklerden yoksundur:
- Östenitik çelik kaliteleri 301 ve 304 manyetik değildir ancak soğuk şekillendirme ile kısmen manyetik hale gelebilir.
- Östenitik çelik kaliteleri 302HQ, 303, 310, 316, 321 253MA, 904L.
Paslanmaz Çelikte Manyetizma Neden Önemlidir?
Paslanmaz Çelik Manyetik midir? sorusunun en can alıcı noktalarından olan bu soruya cevap bularak amacımızı nihayete erdirelim.
Manyetik malzemeler, uygulamasına bağlı olarak söz konusu malzemenin amaçlanan performansı üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir. Bir malzemenin diğer malzemelerden hızlı bir şekilde ayrıştırılması gerekiyorsa, bir malzemenin manyetik olması ayrıştırma işlemini kolaylaştırır.
Ancak kaynak ve imalat işlemleri gibi üretim süreçlerinden bahsediyorsak, manyetik malzeme zararlı bir etkiye sahip olabilir.
Neden mi? Birincisi, elektrik akımları manyetik malzemelerde garip davranışlar sergileyebilir. İkinci olarak, manyetik alanlar kaynak kıvılcımını engeller ve zayıf kaynaklar oluşturabilir.
Sonuç
Paslanmaz Çelik Manyetik midir? sorusu, ister istemez bu çelik alaşımları ile işi olan herkesin bilmek isteyeceği soruların başında gelir. Bu nedenle genel bir bakış ile paslanmaz çelik manyetik midir sorusunu cevaplandırarak aklınızdaki soru işaretlerine bir ışık tuttuğumuzu düşünüyoruz.
Paslanmaz çelikler hakkında daha fazla bilgi için blogumuzu, paslanmaz çelik alaşım ihtiyaçlarınız için iletişim adresilerimizden bize ulaşmayı ve stoklarımızda bulunan tüm kalitelerin speklerini web sitemizden incelemeyi unutmayın!
Hızlı Teklif Alın